Economics Behavior + Business Psychology aka. Kinh tế học hành vi + Tâm lý kinh doanh, nên hay không?
- Hoa Bach
- 16 thg 4
- 6 phút đọc
Năm 2020, vì một số lí do mà mình đang cân nhắc học thêm một chương trình thạc sĩ nữa. Mình cảm thấy cũng hơi chông chênh với quyết định này. Thế nên, mình sẽ viết ra một số điều mình thích và không thích ở chương trình mình đang học, và lí do tại sao mình nên hoặc không nên theo đuổi song song một chương trình thạc sĩ khác, hoặc PhD chẳng hạn.
Mở đầu
Hiện tại mình đang là sinh viên kì 4 chương trình Thạc sĩ Economics Behavior and Governance, dịch ra là: Thạc sĩ Kinh tế học Hành vi và Quản trị. Nghe lạ đúng không? Theo mình biết, ở Việt Nam Kinh tế học Hành vi được áp dụng rất phổ biến trong marketing và (có thể là) chính sách công. Nhưng kiến thức chủ yếu được vận dụng thông qua các bài báo dịch từ nguồn nước ngoài, và chưa có khoá học hoàn chỉnh nào ở trong trường đại học, có chăng chỉ là một bài giảng introduction. Ví dụ, khi bạn so sánh hai quảng cáo như sau:
Mua bút màu với giá 50.000đ
Mua sách tô màu với giá 100.000d
Mua sách tô màu được tặng kèm bảng màu với giá 100.000đ
Đúng như bạn nghĩ, sẽ không có ai chọn số hai cả. Phần lớn người tiêu dùng sẽ chọn phương án 3, số ít sẽ chọn phương án 1. Bạn tự hỏi, sao phải cho số 2 vô làm chi? Nhưng nếu quảng cáo chỉ còn
Mua bút màu với giá 50.000đ
Mua sách tô màu được tặng kèm bút với giá 150.000đ
Phần lớn người mua hàng sẽ chọn phương án 1 và số ít sẽ chọn phương án 3. Sự xuất hiện của phương án số 2, đúng như bạn nghĩ, làm cho số 3 trông hấp dẫn hơn nhiều.
Đây là một trong số rất nhiều thí nghiệm đơn giản mà mình được học trong một khoá Bachelor. (Ngoài 11 môn bắt buộc của chương trình Master ra, mình phải học 5 môn Bachelor theo yêu cầu, tổng cộng 16 môn tất cả. Trong số các môn Bachelor theo yêu cầu có môn Introduction to Behavioral Economics.) Nếu ai học Bachelor Kinh tế sẽ thấy cụm từ này xuất hiện thường xuyên trong sách: “in a perfect … market”, dịch ra là, “trong một thị trường … hoàn hảo”. Đã có ai tự hỏi như mình: “Ok, thị trường … hoàn hảo tồn tại trên cơ sở lí thuyết. Các thị trường hiện tại không hề hoàn hảo. Mình học cái này để làm gì???”. Và đây chính là lí do mà mình cảm thấy học lên Master sẽ cho mình một cái nhìn sâu hơn, rộng hơn cụm từ “thị trường … hoàn hảo”.
Học Kinh tế học Hành vi / Tâm lý kinh doanh thì học gì?
Mình đến với Kinh tế học hành vi cực kì ngẫu nhiên. Nhưng qua thời gian, mình thấy thật sự thích Behavioral economics ở chỗ: Kinh tế học hành vi cho phép mình nghiên cứu về thực tiễn, bằng cách dùng các thí nghiệm liên quan đến tâm lí con người để nghiên cứu và phát triển lí thuyết về việc đưa ra quyết định. Mình biết được các tricks của nhà bán hàng, mình nhận biết được thế nào là rational, irrational, đánh giá được quyết định của bản thân và người khác. Mình nhận thấy khi mua hàng, mình không còn bị hấp dẫn một cách mù quáng bởi các lựa chọn từ nhà bán hàng nữa, mà mình thật sự biết phân tích và cân nhắc các lựa chọn dựa trên kiến thức mà mình đã được học.
Tất nhiên, mình không chỉ học có thế. Mình đăng kí nhiều khoá học khác nhau và viết nhiều bài luận ở nhiều chủ đề khác nhau. Vd như, mình học rất nhiều về kinh tế lượng, thật sự môn này rất khoai vì mình phải học nhiều mô hình kinh tế lượng khác nhau, chạy một số phần mềm thống kê, viết code – lập trình, và phải biết phân tích bảng xác suất thống kê. Cực kì khó. Nếu ai có cách nào học môn này một cách dễ dàng, please, helpppppp. Ngoài các môn cực khó ra thì mình tự nhiên thích viết luận. Mình đã viết về nhiều chủ đề khác nhau như: “Vấn đề giao thoa văn hoá trong tâm lý kinh doanh”, “Điều gì thúc đẩy hộ gia đình trở thành người sản xuất và bán điện tiêu dùng ở Đức”, “Viết một bản kế hoạch kinh doanh thuyết phục nhà đầu tư”, “Kinh tế Đông Á và liên minh tiền tệ, nên hay không nên?”, “Công nghệ blockchain thúc đẩy những người khởi nghiệp trong thị trường năng lượng tương lai ở Đức như thế nào?” và “Thí nghiệm đo lường sự không trung thực bằng phương pháp định lượng”. 😛
Mình phân vân điều gì?
Điều mình không thích ở chương trình này nằm ở chỗ, nó chuẩn bị cho mình hành trang để trở thành
Research and Development – nghiên cứu và phát triển (trong lab) – điều mình rất sợ. Vì sao, mình sẽ giải thích ở dưới.
Tư vấn chính sách công – thật sự viển vông vì mình không thích bureaucracy ở bất cứ đâu.
Dạy học – never
Phân tích dữ liệu, tư vấn cho doanh nghiệp, NGOs, phát triển chiến lược kinh doanh – mình thật sự rất thích hướng đi này, nhưng đây cũng chính là lí do mình muốn học sâu hơn vì mình cảm thấy mình vẫn chưa đủ kiến thức và hiểu biết để đi tư vấn. Dẫu sao đi chăng nữa, mình cũng cần một mentor trong lĩnh vực này.
Mình chọn bằng thạc sĩ thứ hai như thế nào?
Điều đầu tiên khiến mình đưa ra ý tưởng học thêm một bằng thạc sĩ nữa là do mình đã học xong tổng cộng 14/16 môn trong 3 kì đầu *yay*. Theo lý thuyết, mình có thể bắt tay vào việc viết luận kéo dài 4 tháng và hoàn thành chương trình thạc sĩ hiện tại trong năm nay. Mình biết, mình là mother of planning nhưng, bằng một cách kì diệu nào đó, mình vẫn chưa nghĩ ra đề tài nghiên cứu. Vậy nên kế hoạch hoàn thành thạc sĩ trong năm nay khó mà có thể thành hiện thực được. Trong lúc đó, bằng thạc sĩ thứ hai chỉ yêu cầu mình học thêm 4 môn nữa thôi. Tức là, mình chỉ cần kéo dài cùng lắm thêm 1 kì học nữa, cộng một kì viết luận, và mình hoàn toàn có thể tốt nghiệp vào năm sau 😀 Ba năm – 6 kì – với hai bằng thạc sĩ, không tồi phải không? Ah, quên không nói, bằng thạc sĩ thứ 2 mình cũng học ở cùng một Uni. Cho tiện 🙂
Chương trình thạc sĩ thứ hai mang tên Business, Psychology and Management, nôm na là: Kinh doanh, tâm lý và quản lý. Theo brochure giới thiệu của trường mình, chương trình này tập trung phân tích tâm lý và cách thức hoạt động của Business, các tổ chứ kinh tế. Nếu Master 1 – Kinh tế học hành vi đào sâu nghiên cứu về hành vi con người, thì Master 2 sẽ giúp mình ứng dụng một phần kiến thức từ Master 1, cộng thêm ứng dụng từ lý thuyết tâm lý học vào việc điều hành và đưa ra quyết định ảnh hưởng đến hoạt động trong và ngoài các tổ chức kinh doanh 🙂 Oh yeah, dễ hiểu quá 😐
Mình có hứng thú với Master 2 không? Thật sự là có. Mình luôn bị thu hút bởi các bài viết phân tích tâm lý, hành vi, vì sao người ta lại làm thế này thế khác, làm cách nào để cải thiện, bla bla. Mình cũng xem qua các module của chương trình mới và thấy nó thú vị. Mình có cảm giác các môn học sẽ thoả mãn trí tò mò của mình và sẽ giúp cho công việc tương lai của mình như một nhà phân tích kinh doanh *I wish* hoặc tư vấn cho doanh nghiệp.
Theo mình được biết, Master số 2 này thường được sử dụng làm bằng kép cho những ai học về quản trị kinh doanh. Mình sẽ là trường hợp đầu tiên kết hợp Behavioral Economics và Business Management. Mình cũng không biết đây có phải là optimal option không nữa. Helpppp.
Kết bài
Sau khi viết xong các điều trên, mình có cảm thấy hoang mang nữa không? Thật sự vẫn có. Hai điều mình quan tâm nhất là: Đây có phải là sự kết hợp tốt không? và Mình có thể làm công việc gì ngoài nghiên cứu với hai tấm bằng này?. Nếu bạn gặp trường hợp tương tự giống như mình, bạn sẽ làm gì? Mình ước rằng sẽ có ai đó xuất hiện và chỉ ra cho mình điều mình cần làm. Chia sẻ suy nghĩ của bạn ở phần comment dưới đây nhé, mình sẽ rất biết ơn đấy.
Cheers,
Bình luận